Eğitimde Finans Kaynakları -4-

Eğitimin finansmanında çeşitli kaynaklardan yararlanılmaktadır. Bunlardan belli başlı olanları, vergiler, harçlar, gönüllü katkı ve bağışlardır (Gümüş ve Şişman, 2012: 78):

-Vergiler: Vergi, devletin egemenlik hakkına dayanarak, kamu hizmetlerinin finans­manı için birey ve kurumlardan kanunla cebren aldığı karşılıksız para tutarları olarak tanımlanır. Eğitim hizmeti, yukarıda belirtildiği üzere bir kamu hizmeti olarak kabul edilmekte ve finansmanı için de vergi gelirleri kullanılmaktadır. As­lında eğitimin finansmanıyla kastedilen eğitim hizmetlerinin maliyetinin kimler tarafından üstlenileceğidir.

-Harçlar: Harçlar, vergilere benzer mali yükümlülüklerden biri olup genelde kamu hiz­metini doğrudan alanların ödemekle yükümlü oldukları parasal tutarlardır. Vergi­ler, genel olup vergi mükelleflerinden alınırken harçlar, sadece belli kamu hizmetle­rinden yararlananlardan alınmakta ve hizmetin maliyetinin çok küçük bir kısmını karşılamaktadır. Yükseköğrenim hizmetinden yararlanmaları karşılığında üniversi­te öğrencilerinden alınan katkı paylan, bu harçlara örnek olarak verilebilir.

–Kredi ve Burslar: Eğitim hizmetlerinin finansmanın iki boyutu vardır. Birincisini, hizmet sağla­yıcı olarak eğitim kurumlarının açılması, personelinin sağlanması, gerekli eğitim- öğretim araçları ile donatılması ve eğitim hizmetinin devamlılığının sağlanması için yapılması gereken harcamaların finanse edilmesidir. İkincisini ise, hizmet alıcısı veya hizmetten yararlananlar, öğrenciler oluşturmaktadır. Eğitim-öğretim süresince öğrencilerin barınması, gerekli ders kitapları ve araç-gereçlerinin sağ­lanması, beslenmesi ve diğer ihtiyaçlarının karşılanması gerekir. Bu ihtiyaçların pek çoğu, öğrenciler tarafından karşılanır.

Görüldüğü gibi eğitimin finansmanı büyük bir ağırlıkla vergilerle karşılanmaktadır. Ancak kamusal kaynağın yeterli olmaması nedeniyle ciddi sorunlar ortaya çıkmıştır. Bunun sonucu olarak okullar da özel finansman kaynakları yaratma yoluna gitmiştir. Buda okulların içinde bulunduğu sosyo-ekonomik çevre farkları nedeniyle devlet okulları arasında kaynak farklılıkları ortaya çıkarmıştır (Ünal, 1996: 342). Nitekim eğitim hizmetleri için devlet tarafından finansman sağlanmadığı takdirde, bunun kişisel finansman yöntemiyle sağlanması, toplumsal ihtiyacı karşıla­maktan uzak olacaktır. Bu nedenle, eğitimin toplum için oldukça önemli olması ve kişisel finansmanla yeterli düzeyde kaynak sağlanmasının mümkün olmaması, devletin bu konuda finansman sağlamasını zorunlu kılmaktadır. Dolayısıyla eği­tim hizmetleri, ağırlıklı olarak devlet bütçeleriyle finanse edilmektedir (Gümüş ve Şişman, 2012: 76).

Mehmet Birekul, 2016