Öğretmenlerin Sınıf Yönetim Becerilerini Etkileyen Etkenler ve Çözüm Yöntemleri

Öğretmenlerin Sınıf Yönetim Becerilerini Etkileyen Etkenler ve Çözüm Yöntemleri

11 Eylül 2016 0 Yazar: admin

Öğretmenlerin Sınıf Yönetim Becerilerini Etkileyen Etkenler ve Çözüm Yöntemleri

Dr. Mehmet BİREKUL[1]

Eğitim ve öğretim, bireyin doğumundan itibaren başta ailesi daha sonra da çevresi ile etkileşim içerisinde yürüttüğü ve tüm hayatını kapsayan bir süreçtir. Eğitim ve öğretim yoluyla kendini geliştiren birey, edindiği tecrübeler ve aldığı eğitimin içeriği ile sosyal yaşamda daha aktif olarak yer alır, sosyalleşir ve sosyalleşmesinin boyutları ölçüsünde bireysel yaşamında da başarı sağlar. Eğitim-öğretim sürecinin başarısı ise “belli öğrencileri belli bir zaman dilimi içinde yetiştirmeye yönelik düzenli eğitim durumları ve öğrenme yaşantıları düzeneği” olarak görülen eğitim programının niteliğine bağlıdır. Eğitim ve öğretim programları hedefler, içerik, eğitim durumları, öğrenme yaşantıları ve değerlendirme gibi öğelerden oluşan dinamik bir yapıdır.

Fakat Eğitim sistemi veya kalitesinin arttırılması sadece, ders içerikleri ya da müfredat iyileştirilmeleri ile başarılamaz, aynı zamanda sürecin niteliksel yönü de önemlidir. Eğitimin içinde sürdürüldüğü eğitim kurumları yani okulların performansı, çalışanlarının verimliliği de doğrudan ve dolaylı olarak eğitimin kalitesini etkileyecektir. Bireylerin yaşamında eğitim sistemi özel olarak da okul ve sınıf ortamı birçok temelin atıldığı kavramlar olarak karşımıza çıkar. Diğer yandan bu ortamların nitelik kazanmasında öğretmenlerin ve özellikle sınıf öğretmenlerinin rolü tartışılmaz büyük önem taşımaktadır.

Öğretmenlerin eğitim ve öğretim adına en önemli işlerinden biri sınıflarını iyi yönetmek ve belirlenen amaçlara ulaşmaktır. Bunun için ise öğretmenlerin sınıf yönetimi becerilerine sahip olması gerekmektedir. Aksi durumda, öğretmenin sınıf yönetimi becerilerinin yetersiz olması, yaptığı işte yetersizlik duyguları ile birlikte öğretmenin işten aldığı memnuniyet ve doyumu olumsuz etkileyebilecektir. Ayrıca sınıfını yönetmede başarısız öğretmenler gün içinde çok yorulacak, öğrencilere karşı olumsuz tutum geliştirecek ve bu durum eğitim-öğretim hizmetlerinin kalitesiyle birlikte öğrenci başarısını da olumsuz etkileyecektir (Akın, 2006: 1). Bu açıdan araştırmanın amacı öğretmenlerin sınıf yönetim becerilerini etkileyen etkenler ve çözüm önerileri olarak belirlenmiştir.

Öğretmenin toplumsal beklentiler ve eğitimin amaçları doğrultusunda istenilen özellik ve yeterlilikte bireyler yetiştirmesi, ancak onun öğretme-öğrenme süreçlerini tasarlama, uygulama, değerlendirme ve yönetme yeterliklerine sahip olması ile olanaklıdır. Sınıf, eğitimin hedeflerini kazandırma yeridir. Öğretmenin sınıftaki başarısı ise genelde sahip olduğu sınıf düzeni becerileri ile ilgilidir (Tutkun, 2011: 237). Bu açıdan sınıf öğretmenleri açısından sınıf yönetim becerileri büyük önem taşımaktadır.

Etkili ve olumlu bir öğrenme ortamının oluşturulması için birçok öğretim unsurunun birlikte ele alınması ve düzenlenmesiyle mümkündür. Bir öğrenmenin istenilen davranış değişikliğini sağlaması öğrencinin veya öğretmenin merkezde olmasına, çocuğun akademik birikimi ve zekâsına, sınıfın fiziksel şartlarına, zaman kullanımına, sınıfta oluşan atmosfere, öğretmen tarafından kullanılan yöntem ve tekniklere ve en uygun değerlendirmeye bağlıdır (Akkaya, 2011: 28).

Etkili sınıf yönetimi konusunda yapılan araştırmalar, okulda yapılacak olan başarılı her değişikliğin öğretmenin becerileri ve yeteneği ile ilişkili olduğunu ortaya koymakta; öğretmenin en önemli rolünün, iyi düzenlenmiş ve planlanmış sınıf yönetimini temel alan olumlu ve destekleyici ortam yaratmak olduğu belirtilmektedir. Öğrencilerin yeni bilgiler kazandıkları, sınıfın değerli üyesi olduklarını ve risk alma konusunda kendilerini özgür hissettikleri sınıflarda öğrenme en iyi düzeyde ortaya çıkmaktadır (Sucuoğlu vd, 2004: 53).

Öğretmenlere kazandırılması gereken en öncelikli yeterliklerden birisi sınıf yönetimi becerileridir. Yapılan araştırmalar öğretmenlerin sınıf yönetimi becerileri ile öğrencilerin akademik başarıları arasında anlamlı bir ilişki olduğunu göstermektedir. Öğretmen etkili bir sınıf yönetimi oluşturmada birinci derecede sorumlu kişidir.   Esas görevi öğrencilerde belirlenen hedefler doğrultusunda istenilen yönde davranış değişikliği meydana getirmek olan öğretmen bu görevini yerine getirmek için etkili sınıf yönetimi becerilerine sahip olmalıdır. Bu da iyi bir eğitimle mümkündür (Akın, 2006: 37-38)

Sınıf yönetimi becerileri dört ana başlık altında toplanabilir. Bunlar; öğretimin yönetilmesi, sınıf prosedürü ve rutin işler, sınıfın fiziksel düzeninin örgütlenmesi ve öğrenci davranışlarının yönetilmesidir. Farklı bir sınıflandırmada ise sınıf yönetiminin beş boyutundan söz edilmektedir. Bunlar; sınıf ortamının fiziksel düzeni, plan-program, sınıfta ilişkilerin düzenlenmesi, davranış düzenlemeleri ve süre kullanımına ilişkin etkinliklerdir (Akın ve Koçak, 2007: 354).

Sınıf yönetimi ve organizasyonu becerisi, özellikle mesleğine yeni başlayan deneyimsiz öğretmenlerde önemli bir sorun olarak ortaya çıkmaktadır. Öğretmenler ilköğretime başladıklarında en fazla sınıfın kontrolüyle başa çıkmaya vakit harcamaktadırlar. Deneyimsiz öğretmenlerin genellikle çocukların gereksinimlerindeki bireysel farklılıklar ve öğretimin kalitesi yerine, kendile­rini güvence altına almaya çalışmaları nedeniyle sınıf yönetimi becerisi kaçınılmaz olarak acil üzerinde durulması gereken bir konu ve özellikle deneyimsiz öğretmenlere kazandırılması gere­ken bir yeterliliktir. Sınıf yönetimi becerisini dört ana başlık al­tında toplanmak mümkündür (Kayabaşı, 2009: 66-67):

-Öğretimin yönetilmesi; Öğretimin yönetimi daha çok öğrenme aktivitelerinin sunumu, dersin planlanması, her bir dersin saatinin planlanması, öğrenme konularının belirlenmesi ve öğrencilerin öğrenme aktivitelerine uygun organize edilmesi gibi konuları içermektedir.

-Sınıf prosedürü ve rutin işler; Sınıf prosedürü ve rutin işler ise öğretmenin öğrencilerin derse katılımı sürecinde gerek­sinim duydukları aktivite kâğıtlarının dağıtımı, derse başlangıç ve bitirişin organize edilmesi ve dersin uygun şekilde götürülebil­mesi için akademik süreci destekleyici kuralları içermektedir.

-Sınıfın fiziksel düzeninin organizasyonu; Sınıf organi­zasyonu öğrenci davranışlarında etkili olan bir değişkendir. Öğ­retmen, sınıfı organize etme şekliyle öğrenciye bir rol yüklerken, aynı zamanda kendi rolünü de tanımlamış olmaktadır. Örneğin; geleneksel sıra düzeninde oturma ile bir masa etrafında grup olarak oturma arasında fiziksel mekânın kişiye yüklemiş olduğu farklı rolün yanı sıra, kişinin öğrenme aktivitesine karşı almış olduğu rol de tanımlanmış olunmaktadır

-Öğrenci davranışlarının yönetilmesi; Öğrenci davranış­larının beklenilen düzeyde olması, yani sınıf kurallarına öğrenci­ler tarafından uyulması, öğrenme aktivitelerinin pürüzsüz bir şekilde öğrencileri de derse katarak işlenilmesi için temel koşul­lardan biridir.

Buradan hareketle eğitim sisteminin en küçük ancak en önemli öğesi olan sınıf ortamında, eğitimin hedeflerine etkilice ulaşmanın bir yolunun da sınıf düzeni olduğu söylenebilir. Sınıf düzeni eğitim ve okul sistemi içerisinde öğrenme-öğretme ile ilgili etkinlikleri planlama, uygulama ve geliştirmede çok önemli bir yere sahiptir. Bu nedenle etkili bir sınıf ortamı oluşturma ve eğitimin amaçlarına ulaşmada öğretmenler temel sınıf içi yönetim becerilerine ve sorumluluklarına sahip olmalıdır (Tutkun, 2011: 238-239).

Bir öğretmenin sınıf ortamındaki öğrencilerin istenmedik davranışlarının tamamını tek başına durdurması mümkün değildir. Öğrencilerin sınıf ortamındaki istenmedik davranışlarının bir kısmına sınıf ortamı veya öğretmen kaynaklık edebileceği gibi, bir kısmı da okulun şartlarından kaynaklanabilir. Öğretmen özellikle okulun şartlarından kaynaklanan öğrencilerin istenmedik davranış olarak sergiledikleri davranıştan önlemede okul yönetimi ve okul rehberlik görevlisi ile işbirliğine girmesinde fayda bulunmaktadır. Ancak kaynağı ne olursa olsun bazı istenmedik davranışları öğretmenin tek başına çözümlemesi mümkün olmamaktadır (Kayabaşı, 2009: 66-67). Fakat bu sorumluluklara sahip olsalar da sınıf öğretmenlerinin sınıf yönetim becerilerini etkileyen etkenlerin ve çözüm yollarının da iyi bilinmesi gerekmektedir.

Öğretmenin sınıfta öğrenmeye elverişli bir ortam oluşturabilmesi, fiziksel düzenlemeleri öğrenmeyi kolaylaştıracak şekilde düzenleyebilmesi, öğretimin akışını kontrol edebilmesi ve zaman yönetimi konusundaki yeterlikleri, sınıf içi ilişkileri düzenleyebilmesi, sınıf içi ilişkileri belirlenen kurallarla yönetebilmesi, iletişimi düzenleyebilmesi ve öğrencinin motivasyonunu sağlayabilmesi, öğretmenin sınıf yönetimi becerilerini oluşturmaktadır (Akın ve Koçak, 2007: 355).

Öğretmenlerin sınıf yönetimi becerilerine sahip olma düzeylerine ilişkin çalışmalara alan yazılarında sıklıkla rastlanmaktadır. Bu çalışmaların içerikleri incelendiğinde bir ya da birkaç boyutun araştırma kapsamına alındığı görülmektedir. Kazu (2002), ilköğretim sınıf öğretmenlerinin sınıf kurallarına ilişkin görüşleri ve uygulamalarını ortaya koyarak bu konuda ne kadar yeterli olduklarını ortaya koymuştur. Ataman (2003), sınıf ortamında karşılaşılan davranış problemleri­nin betimlemesini yaparak, bu problemlerin sınıftaki öğretimi etkilememesi için öğretmenin dikkat etmesi gereken özellikleri açıklamış ve pekiştirme tarifleri üzerinde durarak sınıf öğretmenlerine somut öneriler getirmiştir (akt. Çubukçu ve Girmen, 2008: 129).

Etkili sınıf yönetimi sadece öğretmenin istenmeyen davranışları ortadan kaldırması değildir. Öğretmenin mesleki ve insanı nitelikleri sınıf yönetiminin kalitesi ve başarısı üzerinde önemli ölçüde tesirlidir. Etkili sınıf yönetimi bilgi ve becerisine sahip öğretmen, bununla beraber öğretim yöntem ve tekniklerini, sınıftaki araç-gereçleri etkili olarak kullanabilmekte; öğretim programını, öğrenci davranışlarını değiştirebilecek biçimde tanıyıp uygulayabilmektedir. Ancak öğretmen, bu temel görevini yerine getirirken bazı güçlüklerle karşılaşabilir. Bu güçlükler, öğrencilerin sınıf içi etkinliklerini ve ödevlerini kontrol etme, sınıftaki çalışma koşullarını geliştirme, öğretimi engelleyici faktörleri ortadan kaldırma gibi durumlar sayılabilir (Akkaya, 2011: 30).

Sanford ve Emmer (1988)’e göre sınıf yönetimi becerileri dört ana başlık altında toplanmaktadır (Akın, 2006: 39):

Öğretimin yönetilmesi

-Sınıf prosedürü ve rutin işler

-Sınıfın fiziksel düzeninin organizasyonu

Öğrenci davranışlarının yönetilmesi

Sınıf yönetimi problemleri öğretmenlerin işlerinde zorluk yaşadıkları problemler listesinin başında yer almaktadır. Sınıf yönetimi için çok fazla çaba harcandığı; öğretmenler, öğrenciler, veliler, yöneticiler ve okul çevresindekiler tarafından kabul gören bir gerçektir. Öğretmenler, özellikle mesleğin ilk yıllarında sınıfı yönetme konusunda önemli sorunlar yaşamaktadırlar. Diğer yönleriyle yeterli olan birçok öğretmen, sadece sınıf yönetimi konusunda yetersiz oldukları için işi bırakmak durumunda kalmaktadır (Akın ve Koçak, 2007: 356).

Nitelikli insan gücünün yetiştirildiği yer sistemin en işlevsel parçası olan okul ve sınıftır. Bu nedenle etkili bir okul ve sınıf yönetiminin var olması gerekliliği kaçınılmaz olarak karşımıza çıkmaktadır. Sınıfı bir sistem olarak algılamayı gerektiren sınıf yönetiminin eğitim ve öğretim üzerindeki etkisi kabul gören bir anlayış biçimidir. Etkili bir sınıf yönetimi olmaksızın sınıf orta­mında öğrenciye kazandırılmak istenen davranış biçimlerinin istenen düzeyde gerçekleşebileceğini söyleyebilmek zordur (Kayabaşı, 2009: 67).

Sınıf içi kuralların oluşturulma sürecinde, öğretmenin öğrencilerle tartışması ve onların katılımıyla kurallar belirlemesi, öğrencilerin kuralları sahiplenerek uyma isteklerini artırır. Çünkü öğrenciler sınıf içi disiplin kurallarında neleri yapacaklarını ya da yapmayacaklarını öğrenirken bunların gerekçelerini de kavramış olurlar. Böylece kurallara uymanın gerekliliğinin farkına vararak kuralların sosyal yaşam için vazgeçilmezliğini anlarlar. Diğer yandan, öğretmen öğrencilere sorumluluk vererek sınıfta olabilecek kargaşayı önlerken sınıfın düzeninin sağlanmasını kolaylaştırabilir. Öğrencilerin sorumluluk alanı her hafta değiştirilerek, bir tür yer değiştirme yolu ile bütün öğrencilerin aynı sorumluluğu alması da sağlanabilir (Korkmaz, 2011: 290).

Hem bireysel davranışı hem de sınıf davranışını belirlemede bir öğretmenin sözlü ve sözlü olmayan bütün davranışları kritiktir. Etkili sınıf davranış yönetimi becerisi tektir ve kazanılması zaman alır. Bazı öğretmenler en zorlu öğrencilerle bile nadir olarak sorun yaşarken, diğer bazı öğretmenler en kolaylarıyla bile baş edemeyebilir. Birinci gruptaki öğretmenlerin sorunu tamamen çözdükleri ve diğerlerinin çözemediği düşünülmemelidir. Sınıf yönetimi devamlı bir şekilde gelişebilen bir beceridir, çünkü kusursuz bir öğretmen için ortada henüz bir tanımlama yoktur (Ilgar, 2007: 13).

Sınıf yönetimi ile oluşturulacak öğrenme çevresi öğrenciler­de öğrenme isteğini, bilgiyi almaya hazır bulunuşluğu, derslerin içeriğinin anlaşılmasını artıran bir öğretim çevresidir. Öğrenme etkinliklerinin düzenleyicisi olarak öğretmen, öğrenci üzerine odaklaşan öğrenci merkezli bir öğretimi de ifade etmektedir. Öğrenme çevresi; fiziksel, sosyal ve eğitimsel çevre olmak üzere üç kavramı ihtiva eder. Öğretmen ihtiyaçlara göre her kavramı, öğrencileriyle etkili bir iletişime girerek iyi plânlayabilmeli ve yönetebilmelidir (Kayabaşı, 2009: 67).

Öğretmenleri sınıf yönetimi becerilerini ölçerken sadece disipline etmek ve öğretmek konusundaki becerileri hakkında bilgi sahibi olmak yetersiz kalmaktadır. Öğretmen iyi bir sınıf yöneticisi olacaksa her açıdan iyi bir öğretmen olmalıdır. Çünkü öğrenciler öğretmenlerini sadece sınıfta değil, sınıf dışında da gözlemlemekte ve sadece öğretim becerilerine yönelik değil insani özelliklerine de dönük değerlendirmelerde bulunmaktadırlar. Bu nedenle öğretmenlerin kişisel özellikleri de sınıf yönetiminin başarısını etkilemektedir (Akın, 2006: 42).

Sonuç ve Öneriler

Sınıf, eğitim-öğretimin gerçekleştiği alanların en önemlisidir. Eğitimin asıl hedefi olan davranış kazandırma sınıfta gerçekleşmektedir. Öğretmen, öğrenci, program ve kaynaklar sınıfın içinde yer almaktadır. Bu yüzden eğitim yönetiminin kalitesi, sınıf yönetiminin kalitesine bağlıdır. Aynı şekilde okulun işlevleri de büyük ölçüde okul içinde yer alan eğitim-öğretimin gerçekleştiği yerler olan sınıflarda yapılan etkinlikler aracılığıyla gerçekleşmektedir. Öğrenme-öğretme etkinliklerinin amacına ulaşabilmesi hedef davranışların kazandırılacağı yerler olan sınıflarda uygun bir ortamın hazırlanmasına, sürdürülmesine ve etkin bir şekilde yönetilmesine bağlıdır

Sınıf, eğitim-öğretim etkinliklerinin gerçekleştirildiği sosyal bir alandır. Öğrenim süresinin önemli bir bölümü sınıfta geçer. Bu süre içinde, öğretmen ve öğrenciler önceden belirlenmiş amaçlar dâhilinde sınıf içindeki yaşama katılırlar. Öğretmenin, bu yaşam alanındaki sorumluluğu, belirlenmiş olan amaçların uygun biçimde gerçekleştirilmesini sağlamaktır. Sınıf yönetimin yetersiz olduğu bir ortamda etkili öğrenme ve öğretimin olması beklenemez. Eğer öğrenciler düzensiz ve saygısız ise ve hiçbir kural ve düzenleme onların bu davranışlarına çözüm olamıyorsa bir kargaşa durumu söz konusudur. Öğretmenin görevi, hedefler doğrultusunda, istendik davranışları kazandırmaktır. Bunun gerçekleştirilmesi ise kimi zaman oldukça güç olabilir.

Öğretim açsından sınıfta düzeni sağlayamayan birisinin bu meslekte kalmasının kolay olmadığı gibi doğru da değildir. Öğretmenin çocuğu meşgul etmesi ve öğrenme etkinliklerine isteyerek katılmasını sağlaması, problem davranışların sayısını kesinlikle azaltır. Çünkü sınıf yönetimi, çocuklara bıktırmayan öğrenme etkinlikleri sağlamak için uygun zamanda ve uygun şekilde kullanılan özel teknikleri içeren bir sistemdir. Öğretmen ancak iyi bir sınıf yönetimi ile eğitim amaçlarına ulaşmayı engelleyen kesintileri en aza indirebilir, önemli bir kısmı tüketilebilir olan kaynakları en iyi şekilde kullanabilir, olumsuz öğrenci davranışlarını olumluya çevirebilir, yaptığı işin zevk duyabilir ve eğitimin uzak amaçlarında gösterilen ideal insan özelliklerini öğrencilerine kazandırabilir.

Sonuç olarak öğretmenlerin eğitim ve öğretim adına en önemli işlerinden biri sınıflarını iyi yönetmek ve belirlenen amaçlara ulaşmaktır. Bunun için ise öğretmenlerin sınıf yönetimi becerilerine sahip olması gerekmektedir. Aksi durumda, öğretmenin sınıf yönetimi becerilerinin yetersiz olması, yaptığı işte yetersizlik duyguları ile birlikte öğretmenin işten aldığı memnuniyet ve doyumu olumsuz etkileyebilecektir.

Bu sonuca göre şu öneriler verilebilir;

-Öğretmenlerin sınıf yönetimi beceri düzeylerinin geliştirilmesi için neler yapılması gerektiği araştırılmalı ve öğretmenler için kişisel gelişim programları hazırlanmalıdır.

-Üniversite ile okullar daha yakın ilişki ve işbirliği içinde olmalı, öğretmenlere niteliklerini arttırmaya yönelik eğitim bu işbirliği içinde verilmelidir. Üniversiteler ve özellikle eğitim fakülteleri öğretmenlerin hizmetiçi eğitiminde daha etkin roller almalı, birikimlerini öğretmenlere aktarabilmelidir.

-Sınıf ve okulda bireysel ve grup etkinlikleri, eğitsel kol faaliyetleri, kulüp çalışmaları, sosyal-kültürel, sportif, sanatsal ve bilimsel çalışmalar önemsenmeli ve bu etkinlikler daha işlevsel olarak yapılmalıdır.

– Öğretmenlerin eğitim ihtiyaçları belirlenmeli ve gelişmeleri sağlanmalıdır. Bunun için öğretmenlere periyodik olarak sistemli bir biçimde, etkili ve verimli hizmetiçi eğitim programları düzenlenmelidir

-Öğretmenlerin önleyici sınıf yönetimi becerilerinin incelenmesi, bu becerilere etki eden öğretmeninin cinsiyeti, yaşı, branş ya da sınıf öğretmeni olması, sınıftaki öğrencilerin özellikleri gibi etmenlerin belirlenerek öğretmenlerin bu konudaki yetkinliklerini artıracak çalışmaların yapılması önerilmektedir.

-Sınıf yönetimi dersinde sınıf öğretmeni adayına genel bir bakış açısı kazandırma yanında teknik, yöntem ve stratejileri de kazandırmak amaçlanmalıdır.

-Sınıf yönetimi konusunda yeterli olan sınıf öğretmenlerinin, öğrenciler üzerindeki etki düzeyleri araştırılmalıdır.

Kaynakça

Akın U. ve Koçak R. (2007), Öğretmenlerin Sınıf Yönetimi Becerileri ile İş Doyumları Arasındaki İlişki, Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, Sayı:51

Akın U., (2006), Öğretmenlerin Sınıf Yönetimi Becerileri İle İş Doyumları Arasındaki İlişki, Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tokat: Yüksek Lisans Tezi

Akkaya M. (2011), Sınıf Öğretmenlerinin Sınıf Yönetimi Becerileri ile Mizah Tarzları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi, İstanbul: Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi

Çubukçu Z. ve Girmen P. (2008), Öğretmenlerin Sınıf Yönetimi Becerilerine İlişkin Görüşleri, Ahmet Yesevi Üniversitesi bilig Dergisi, Sayı:44

Ilgar L. (2007), İlköğretim Öğretmenlerinin Sınıf Yönetimi Becerileri Üzerine Bir Araştırma, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi

Kayabaşı Y., (2009), Sınıf Yönetimi Kavramının Sınıfta Disiplin Sağlamadan Farklı Yanları ve Temel Özellikleri, (Edit: L. Küçükahmet), Sınıf Yönetimi, Ankara: Pegem A Yayıncılık

Korkmaz İ., (2011), İstenmeyen Davranışların Önlenmesi, Z. Kaya (Ed.), Sınıf Yönetimi, Ankara: Pegem A Yayıncılık

Sucuoğlu B., Ünsal P. ve Özokçu O. (2004), Kaynaştırma Sınıfı Öğretmenlerinin Önleyici Sınıf Yönetimi Becerilerinin İncelenmesi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, Cilt:5, Sayı:2

Tutkun Ö. F., (2011), Sınıf Düzeni, Zeki Kaya (Ed.), Sınıf Yönetimi, Ankara: Pegem A Yayıncılık

[1] Konya Ekol Koleji Anadolu Lisesi Müdürü

Mehmet Birekul, 2016

Total Page Visits: 5015 - Today Page Visits: 4