Eğitim ve Okul Yönetimi -10-
PLANLAMA
Planlama önceden belirlenmiş amaçları gerçekleştirmek için gereken işlerin saptanması ve izlenecek yolların belirlenmesidir. Planlama sınırsız ihtiyaçlar ile sınırsız kaynaklar arasında bir dengeyi sağlama mekanizmasıdır (Hesapcıoğlu, 1994). Akılcı bir eylem planlama gerektirir. Plansız bir yelem etkisiz ve anlamsızdır. Planlama eyleme anlam kazandırır (Fullan, 1982).
• Planlamanın Genel Özellikleri ve İlkeleri
Planlama geleceğe yönelik bir çalışmadır, belirli bir dönemi kapsar, eylem üzerinde durulur, birbirine bağlı kararları birlikte getirir, görevlendirilmiş organlar bulunur, araştırmaya dayalıdır, sürekli olmalıdır, geliştirilebilir olmalıdır, kıt kaynakları tutumlu kullanmaya dayalıdır, yalın ve net olmalıdır ve planlamaya katılım olmalıdır.
• Planlamanın Aşamaları
Planlama bir süreçtir. Gerçekleştirilmesi gerek nedir, nasıl gerçekleştirilir sorularına cevap bulunur. Buna ilaveten planlama yapılırken ne zaman ne kadar sürede kim tarafından nasıl ve kaynakları nereden sağlanacaktır sorularına da önem verilir.
PLANLAMA SÜRECİ
Beş aşamada değerlendirilir. Durum analizi, hedeflerin geliştirilmesi, stratejiler, uygulama ve değerlendirmelerdir.
• Stratejik Planlama Nedir?
Stratejik planlama, örgütlerin bakışlarını geleceğe çevirerek kendilerine bir yön verme anlayışıdır (Dinçer, 1992).
Stratejik planlama örgütlerin kendilerini daha kolay yenileyebilmesini sağlar (King ve Cleland, 1987)
Stratejik planlama örgütün mevcut durumunu, hedefini, ileriki aşamada varılan noktayı açıklar.
STRATEJİK PLANLAMA MODELİ
1. Çevre İncelemesi: Planlamaya çevre koşullarının incelenmesiyle başlanır. Dış ve iç çevrenin incelenmesi olmak üzere iki türde yapılır.
2. Stratejik Adımların Belirlenmesi: Misyon geliştirme, stratejik amaçların geliştirilmesi, stratejiler üzerinde durulur.
3. Uygulama Planının Geliştirilmesi
4. Değerlendirme
5. Stratejik Planlamanın Yeniden Gözden Geçirilmesi
DENETLEME VE DEĞERLENDİRME
Denetim örgütsel eylemlerin kabul edilen amaçlar doğrultusunda, saptanan ilke ve kurallara uygun olup olmadığının anlaşılması sürecidir (Aydın, 1993)
Denetim sürecinin üç öğesi vardır: Durum saptama, değerlendirme, değerlendirmenin sonucunda karara dönüşenlerin uygulanmasıyla düzeltme ve geliştirme etkinlikleridir.
• Değerlendirme Süreci
Neyin değerlendirildiği, neyin değerlendiği belirlenmesi, performans standardının değerlendirilmesi, ölçümün yapılması, sonuçların belirlenen standartlarla karşılaştırılması, yeniden ele alma ve değerlendirme ve düzeltme (çözüm).
• Değerlendirme Yöntemleri
Değerlendirilen iş görene göre kullanılan bazı değerlendirmeler; üst tarafında yapılan değerlendirme, grup tarafından yapılan değerlendirme, astların üstleri değerlendirmesi ve iş arkadaşları tarafından yapılan değerlendirme.
• Değerlendirmeye tepki
İş görenler değerlendirmeyi sevmezler bu sebeple bir takım tepki gösterirler (Başaran, 1994). Bu tepkiler; bürokratik davranış, aldatıcı bilgi üretme, veri saklama, arka arama, yansıtma gibi tepkilerden oluşur.
• Değerlendirmede Karşılaşılan Sorunlar
Tek ölçüt kullanma, müsamaha, Halo etkisi, objektif olmama, ortalama eğilimidir.
• Değerlendirme Yapılırken Uyulması Gereken ilkeler
Değerlendirme yapılırken; amaçlılık, planlılık, anlaşmalı durumlar, katılım, süreklilik, değerlendirilecek durumun belirgin olması, bütünlük, çevre değişkenleri, ölçüt sayısı, açıklık, gizlilik, doğru yorumlama, sürecin önemi, aynı düzeydeki kişilerin değerlendirilmesi, yaratıcılığın özendirilmesi, korkutarak değil özendirerek değerlendirme gibi ilkelere uyulması gerekmektedir.
Mehmet Birekul, 2016
